W najnowszym numerze „Dolnego Śląska” (23/2020) przyglądamy się Odrze w całym bogactwie pytań, które wywołuje, począwszy od… początków. Część poświęconą przyrodniczym, gospodarczym, politycznym i społeczno-kulturowym aspektom odrzańskiej problematyki otwiera artykuł czterech naukowców reprezentujących astrofizykę, archeologię, biologię i kulturoznawstw, którzy spojrzeli na Odrę jako cząstkę uniwersum natury, poddaną jej prawom i z tych praw wynikającą od początku Wszechświata przed miliardami lat po czasy dzisiejsze. Ta historia naturalna rzeki obecna jest w każdej kropli wody z niej zaczerpniętej, w każdym meandrze jej koryta, w każdym głosie ptaka żyjącego wśród przybrzeżnych szuwarów. Urodę rzeki ukazujemy w licznych barwnych ilustracjach.
Dzieje związków człowieka z Odrą są nieporównanie krótsze niż jej historia naturalna. O nich traktują kolejne artykuły. Ryszard Sławczyński przybliża rzekę i jej związki z aktywnością ludzką w krótkim przewodniku od źródeł do ujścia, a Wiesław Łabęcki koncentruje się na różnorakich aspektach Środkowego Nadodrza. W artykule Grzegorza Straucholda historia Odry toczy się już w czasie polskiej obecności na Ziemiach Zachodnich i jest dyktowana przez polityków dążących do politycznych i ekonomicznych uzasadnień tego stanu.
Dodatkowe informacje [pdf]
Dr hab. Stefan Bednarek em. prof. Uniwersytetu Wrocławskiego b. dyrektor Instytutu Kulturoznawstwa UWr., przewodniczący Komitetu Nauk o Kulturze PAN w latach 2004 -2007, prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego w latach 2009-2013. Specjalność naukowa: teoria i historia kultury; historia kultury polskiej w XX wieku Redaktor serii: „Prace Kulturoznawcze”, redaktor czasopisma „Dolny Śląsk”, członek rad redakcyjnych czasopism: „Przegląd Kulturoznawczy”, „Kultura Współczesna”, „Kultura Popularna”, „Tematy z Szewskiej”.
Autor i redaktor kilkunastu książek i ponad 100 artykułów naukowych. Od 1998 r. praca w Uniwersytecie Wrocławskim, współzałożyciel uniwersyteckich studiów kulturoznawczych, współautor uniwersyteckich programów tych studiów; autor programów podyplomowych studiów dla nauczycieli w zakresie edukacji regionalnej oraz wiedzy o kulturze, także wykładowca tych studiów. W latach 1998-2014 dyrektor Instytutu Kulturoznawstwa UWr. Organizator i uczestnik konferencji naukowych i metodycznych nt. edukacji regionalnej i kulturalnej. Współorganizator i członek Komitetu Organizacyjnego Kongresu Kultury Polskiej ‘2000, podczas którego był moderatorem panelu „Edukacja kulturalna”. Członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Przewodniczący Dolnośląskiego Towarzystwa Regionalnego, członek komitetów organizacyjnych kongresów regionalnych.
Rozszerzona nota biograficzna [pdf]
Film z wydarzenia:
Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu zaprasza na prezentację książek Pauliny Subocz-Białek i Ireneusza Staronia pt. ''Poza mapą. O „Nadberezyńcach" Floriana Czarnyszewicza'' oraz ''Nostalgiczna pieśń powrotu. O twórczości Floriana Czarnyszewicza''
Paulina Subocz-Białek oraz Ireneusz Staroń pokazują pisarza znad Berezyny jako autora na wskroś nowoczesnego, sylwicznego, łączącego w swych utworach konwencje eposu, sielanki, romansu, powieści rozwojowej, przygodowej, historycznej, czy też awanturniczo-łotrzykowskiej. Co więcej: zręcznie poruszającego się pomiędzy prawdą i fikcją, autobiografią i beletrystyką, kompozycją otwartą i zamkniętą, poetyką fragmentu i poetyką „całości”; wirtuozersko zderzającego ze sobą rozmaite rejestry i style polszczyzny, a także jej odmiany regionalne – przełamującego patos humorem, a sielankę katastrofizmem. Nowoczesność Czarnyszewicza to także dystans wobec mitotwórczej roli literatury. Zamieszczone w książce analizy odsłaniają pasjonującą grę, jaką artysta prowadzi z „polskim mitem”, zarazem podważając go i utwierdzając, konstruując i dekonstruując.
Paulina Subocz-Białek i Ireneusz Staroń – badacze twórczości prozaika znad Berezyny. Poświęcili mu dwie monografie: Poza mapą. O „Nadberezyńcach” Floriana Czarnyszewicza (Kraków 2020) oraz Nostalgiczną pieśń powrotu. O twórczości Floriana Czarnyszewicza (Kraków 2020), a także esej Cienie platanowej Avenida de Mayo publikowany na łamach miesięcznika „Twórczość” (2020, nr 9). W kwartalniku literacko-artystycznym „Metafora” publikowali pierwsze w najnowszej refleksji krytycznej szkice prezentujące drobiazgową analizę formalną wybranych fragmentów prozy tego autora. Ich książka historycznoliteracka Nadkolory i nadaromaty. Schulz, Mueller, Blecher (Lublin 2017) znalazła się na prestiżowej liście 80 najważniejszych pozycji schulzologicznych kwartalnika „Konteksty” (2019). Monografia była prezentowana także na Festiwalu Conrada i wrocławskim Bruno Schulz. Festiwal (oba 2018). Od 2015 roku autorzy są członkami kapituły jury Nagrody Literackiej Czterech Kolumn.
W dobie panowania distant reading lub co najwyżej middle distant reading monografia Pauliny Subocz-Białek i Ireneusza Staronia Poza mapą. O „Nadberezyńcach” Floriana Czarnyszewicza zapowiada więcej niż powrót do close reading, bo restytucję tradycyjnej, porządnej filologii. Autorzy, decydując się poświęcić jednej powieści obszerną rozprawę, podjęli tradycję, której szczytowym osiągnięciem w nowoczesnym literaturoznawstwie polskim było studium Konstantego Troczyńskiego z 1938 roku Artysta i dzieło, poświęcone Próchnu Wacława Berenta. Ale, choć dominantą tych trzymających się blisko tekstu analiz jest sam tekst: jego kształt gatunkowy, schematy fabularne, kompozycja, technika narracyjna, stylistyka i retoryka, to nie pominęli tak ważnych dla filologii i rozumiejącej lektury spraw, jak kontekst historyczny, historycznoliteracki i biograficzny oraz życie utworu w recepcji. Dążyli bowiem, jak zadeklarowali w Uwagach wstępnych, do ukazania całego splotu okoliczności zewnątrztekstowych, które nie dość, że zdeterminowały wewnętrzny kształt powieści, to i odwzorowały się w niej.
Prof. Danuta Ulicka, Epos o eposie, „Nowe Książki” 2020, nr 11.
Gdyby nie świadomość proporcji, mogłabym powtórzyć za Czesławem Miłoszem: „Byłam jedną z ofiar: wystarczyło jednej stronicy, żebym uległa wpływowi tego narkotyku i przeczytała jednym tchem 352 stronice dużego formatu”. Podczas tej lektury zadawałam sobie pytanie: dlaczego czytany tekst mnie pociągnął i zatrzymał? I intuicyjnie czułam, że trzymają mnie przy nim 3 siły: prawda, pasja, przygoda. Ta książka może być ośmieleniem, by o literaturze mówić własnym językiem, tzn. zachować płynność i autentyczność błyskotliwej narracji, jednocześnie znajdując w niej miejsce na zagospodarowanie bogatego instrumentarium teoretycznoliterackiego. W tej prozie widać młodość, ale jest to młodość dojrzała, najszlachetniejszego gatunku – respektująca obowiązujące reguły dyskursu naukowego i z wdziękiem je niekiedy transcendująca.
Prof. Beata Obsulewicz-Niewińska, Prawda. Pasja. Przygoda, „Topos” 2020, nr 5-6.
Marek Przybyła. Urodzony w 1952 r. w Katowicach. Absolwent PLSP. Artysta grafik i malarz. Członek ZPAP. Mieszka w Sosnowcu. Zajmuje się grafiką artystyczną i użytkową, rysunkiem, malarstwem i rzeźbą. Uprawia prozę i poezję. Wydał zbiorki: Homunkulus (2002 r.), Klucz Barw (2009 r.), Szkoła miękkiego rysunku (2015 r.) Oblicza lasu - mitografia chlorofilaków (2016 r.) unikat, Bestiaryjusz lasu (2020 r.). Ważniejsze wystawy indywidualne od 1990 r.: 2020 - Erotyka/oniryka''Malarstwo, Inny Śląsk, Tarnowskie Góry; 2019 - Malarstwo, Galeria Kolumnowa - Rybnik-Chwałowice; 2019 - Malarstwo, Galeria''Kamienica''- Chorzów; 2018 - Listopady, MDK -''Dąb''Katowice; 2018 - Znaki, palimpsesty, filigrany, ZPAP, Katowice; 2018 - Grafoza II - Inny Śląsk, Tarnowskie Góry; 2018 - Grafoza I - Teoria, Katowice; 2017 - Dendrofile Pracownia Urbanowicza, Katowice; 2016 - Klucz Drzew I - Inny Śląsk, Tarnowskie Góry - Mistyka symboli ''Marchołt'', Katowice - Klucz Drzew II Instytut Mikołowski, Mikołów; 2015 - Wystawa książek unikatowych, Katowice - Wystawa Misterne manuały, Katowice; 2012 - Oleje balsamiczne, ZPAP, Katowice - Manuały, Białogard; 2011 - Manuały, Katowice - Rysunek -Mikołów; 2007 - Instytut Mikołowski, Mikołów; 2003 - Muzeum Śląskie, Katowice; 2002 - Centrum Pedagogiczne, Czeski Cieszyn; 2001 - Uniwersytet Śląski, Cieszyn; 2000 - Instytut Mikołowski, Mikołów; 1998 - Muzeum Historii Katowic, Katowice; 1995 - Galeria''Extravagance”, Sosnowiec; 1993 - Galeria''6”, Gliwice - Galeria ''Rynek”, Bytom; 1992 - Galeria MCK, Mysłowice ; 1991 - Galeria''Ganek”, Siemianowice Śl.; 1990 - Galeria BWA, Bytom - Galeria''Dworcowa”, Katowice.
dodatkowe informacje [pdf]
Urszula Małgorzata Benka (ur. 1953) jest cenioną poetką, pisano o niej: ''lntrygująca i tajemnicza poetka wrocławska. Wydała szereg książek poetyckich zawsze znajdujących żywy oddźwięk wśród czytelników"; także eseistką i prozaikiem. Okazjonalnie rysuje i maluje. Wrocławianka, w latach 1983-1991, po stypendium literackim Sorbony, mieszkała na emigracji we Francji i USA. W latach 1991-1994 w Katowicach, potem już stale we Wrocławiu. Członkini wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i PEN Clubu, Oddziału w Nowym Jorku, w 1993 r. uzyskała doktorat na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Wydała: ''Chronomea'' (Warszawa 1975, Medal im. Stanisława Grochowiaka), ''Dziwna rozkosz'' (Wrocław 1978), ''Perwersyjne dziewczynki'' (Warszawa 1984), ''Nic'' (Kraków 1983), ''Ta mała Tabu'' (Warszawa 1991), ''Córka Nocy'' (Wrocław 1993), ''Die Bestie und die Seele'' (Berlin 1997, tłum. Karl Dedecius i Bettina Eberspächer), ''Kielich Orfeusza'' (Warszawa 2000), ''O ''(proza, Warszawa 1998), Psychomitopolityka (eseje, Zielona Góra 2002), O (proza, wyd. II, Kraków 2010), ''Pasja Jezusa z Nazaretu'' (Wrocław 2020).
Oficjalna witryna autorki: www.urszula.benka.artwroc.com
Uroczysty koncert w 234. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja
Koncert transmitowany online
Spotkanie transmitowane online
